Z tegorocznego raportu Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego wynika, że Polska jest liderem pod względem liczby certyfikowanych budynków wśród krajów Europy Środkowo-Wschodniej (CEE). Obecnie aż 45 proc. wszystkich takich obiektów w regionie zlokalizowanych jest właśnie nad Wisłą. Aż 63 proc. objętych certyfikacją budynków w kraju to obiekty nowe. A co z już istniejącymi? Te również mają potencjał do unowocześnienia i objęcia ramami systemów ekologicznej oceny jakości.
Jak przypominają unijni decydenci, budynki odpowiadają za 40 proc. konsumpcji energii elektrycznej w krajach Wspólnoty i są odpowiedzialne za 36 proc. emisji gazów cieplarnianych. Co więcej, aż trzy na cztery istniejące obiekty charakteryzują się niską efektywnością energetyczną. Tymczasem celem współpracującego z Komisją Europejską Stowarzyszenia Fala Renowacji jest poprawa charakterystyki energetycznej budynków w UE poprzez podwojenie liczby odpowiednich modernizacji do 2030 roku. Efektem ma być nawet 35 mln odnowionych budynków o lepszej efektywności energetycznej.
Certyfikacja obiektów pomaga ocenić efekty zmian
W jaki sposób ocenić, czy dany budynek jest efektywny energetycznie? Z pomocą przychodzą opracowywane w różnych krajach systemy oceny jakości obiektów. Choć specjaliści szacują, że obecnie mamy do czynienia z około sześćdziesięcioma różnymi standardami, do najpopularniejszych w Polsce należą brytyjski BREEAM (ang. Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method) oraz amerykański LEED (ang. Leadership in Energy and Enviromental Design).
Jak wynika z przeprowadzonych na skalę globalną wyliczeń Instytutu Schneider Electric, inwestor wspierający się tymi systemami może już dziś uzyskać ograniczenie emisji dwutlenku węgla na poziomie średnio 30 proc. oraz oszczędności w wydatkach na energię elektryczną sięgające ok. 25 proc. wyjściowej kwoty. Postępujący udział odnawialnych źródeł energii (OZE) w miksie energetycznym sprawi, że już w 2030 roku zmiany te przyniosą jeszcze wyższy poziom wydajności, skutkując ograniczeniem emisji CO2 nawet o 60-80 proc. w stosunku do stanu wyjściowego.
Wieloetapowa modernizacja pozwala rozłożyć koszt inwestycji w czasie
Badanie „Elektryczność 4.0” zrealizowane na zlecenie Schneider Electric w 2022 roku wśród polskich małych i średnich przedsiębiorstw ukazało, że niemal 9 na 10 rodzimych firm zostało dotkniętych podwyżkami cen energii elektrycznej w stopniu co najmniej umiarkowanym. Częściową odpowiedzią na ten stan rzeczy jest wieloetapowa modernizacja budynków i przekształcenie istniejących już obiektów w Budynki Przyszłości. Te charakteryzują się czterema cechami. Są to budynki:
- hiperwydajne – dzięki optymalizacji działających w nich systemów i przepływu informacji,
- ukierunkowane na ludzi – zapewniając wygodne i produktywne otoczenie dla wszystkich osób,
- zrównoważone – bo konsumują mniej zasobów i są bardziej żywotne,
- odporne – za sprawą ograniczenia cyberzagrożeń i dzięki szybszemu odzyskiwaniu sprawności po awariach.
– Wieloetapowa modernizacja budynku zawsze rozpoczyna się od utworzenia planu, w którym ujęte będą m.in. budżet projektu, bieżące potrzeby operacyjne oraz plany przyszłej rozbudowy. Kolejne kroki to wymiana oprogramowania, modernizacja urządzeń i instalacji oraz dokonanie niezbędnych remontów w myśl zasady Efficiency First. W grę wchodzi przede wszystkim termomodernizacja obiektów, wdrożenie nowej instalacji elektrycznej, systemów oświetlenia oraz wentylacji, także z uwzględnieniem kontroli jakości powietrza. Zmiany te przekładają się nie tylko na długofalowe oszczędności, ale też są zgodne z wymaganiami stawianymi przez systemy certyfikacji budynków. Tworzenie Budynków Przyszłości to zadbanie o równowagę między optymalizacją kosztową, zdrowiem i komfortem pracowników a ekologicznością – wyjaśnia Marek Olszewski, menedżer kanału Integratorów Systemów Automatyki Budynkowej w Schneider Electric.
Narzędzia cyfrowe i zarządzanie w czasie rzeczywistym
Nowoczesny i efektywny energetycznie budynek to taki, który nadzorowany jest przez złożone ekosystemy z obszaru automatyki budynkowej oraz zarządzania budynkiem (BMS), na które składają się pomniejsze elementy.
Budynek Przyszłości może integrować się z dodatkowymi urządzeniami, oprogramowaniem i podsystemami, nierzadko korzystającymi z chmury danych. Przykładem są usługi z rodziny EcoStruxure Building. To stworzona przez Schneider Electric platforma, która pozwala zintegrować modułowe, kompatybilne urządzenia w jeden, centralnie zarządzany system automatyki budynkowej. Modernizacja z wykorzystaniem tej inteligentnej platformy umożliwia optymalizację zużycia energii i ogranicza przerwy w pracy użytkowników, jednocześnie tworząc wartość Budynku Przyszłości. Na EcoStruxure Building składają się urządzenia i oprogramowania podzielone na 3 warstwy:
– komunikujące się produkty, gdzie z założenia wszystkie urządzenia obiektowe i sterowniki docelowo mają mieć zdolność do wymiany informacji w jednym z istniejących standardowych protokołów komunikacyjnych,
– warstwa lokalna ze sterownikami, serwerami i oprogramowaniem BMS,
– warstwa zaawansowanych usług serwisowych i inteligentnej analizy, oparta na rozwiązaniach chmurowych.
Możliwa kontrola 24/7 dzięki systemom analityki pozwala uniknąć awarii, dbać o poprawne działanie systemów automatyki budynkowej i pomóc w identyfikacji przyczyn nieefektywnego gospodarowania energią, obniżając jednocześnie koszty serwisu. Zwiększa przy tym potencjał ekologiczny danego obiektu. Sprawdzają się tutaj usługi Schneider Electric zwane Advisorami, czyli oprogramowanie oparte o sztuczną inteligencję. Codzienne funkcjonowanie i serwis obiektów zapewnić mogą EcoStruxure Building Advisor oraz EcoStruxure Power Advisor. EcoStruxure Workplace Advisor okaże się pomocny w zarządzaniu nieruchomościami i obsłudze użytkowników biur, a EcoStruxure Resource Advisor posłuży poprawie wskaźników zrównoważonego rozwoju.
Z pomocą w dostarczaniu szczegółowych informacji na temat zgodności z przepisami, zawartości materiałowej, wpływu na środowisko i atrybutów z zakresu gospodarki obiegu zamkniętego przychodzi także wypracowana przez firmę Schneider Electric norma Green Premium. Produkty Schneider Electric otrzymują etykietę Green Premium po spełnieniu odpowiednich warunków, zgodnych m.in. z unijnymi normami RoHS i REACh. Oznaczenie zostało stworzone po to, aby zapewnić inwestorom bezpieczniejsze, odpowiadające na wyzwania z obszaru zrównoważonego rozwoju, produkty i usługi oraz zapewnić przejrzysty wgląd w informacje na ten temat. Obecnie ponad 75 proc. wartości sprzedaży firmy pochodzi z oferty certyfikowanej Green Premium.
Zrównoważony rozwój wymagany przez prawo
Unijna dyrektywa EPBD (ang. Energy Performance of Buildings Directive) dotycząca efektywności energetycznej budynków to szereg przyjętych przez państwa członkowskie wymogów, które zostały zaimplementowane do lokalnych aktów prawnych. Dokument zakłada m.in.: obowiązkowe wdrożenie do końca 2025 roku systemów BMS w dużych budynkach niemieszkalnych (a więc m.in. biurowych), wyposażonych w systemy ogrzewania lub połączone systemy ogrzewania pomieszczeń i wentylacji o znamionowej mocy użytecznej ponad 290 kW czy wyposażenie obiektów w samoregulujące się urządzenia do utrzymywania temperatury, o ile jest to technicznie i ekonomicznie wykonalne. Wymogi dotyczą również zapewnienia przestrzeni do ładowania pojazdów elektrycznych w przypadku renowacji obiektów dysponujących więcej niż dziesięcioma miejscami parkingowymi, jeśli spełnione są szczegółowe przesłanki określone w Ustawie o elektromobilności.
Oznacza to, że wdrożenia, które dziś dla wielu decydentów stanowić mogą opcję pozwalającą na zrealizowanie celów środowiskowych przedsiębiorstwa czy optymalizację kosztów zużycia mediów, już niedługo będą stanowiły prawny wymóg, od którego nie będzie można się odwołać. Tym bardziej należy zaakcentować wartość płynącą z wieloetapowej, przeprowadzanej z wyprzedzeniem modernizacji budynków, która umiejętnie zaplanowana, nie wpłynie negatywnie na bieżące funkcjonowanie przedsiębiorstwa.