Nowy dworzec autobusowy w Lublinie to nie tylko doskonały przykład architektury, designu i funkcjonalności, ale też zrównoważonego budownictwa. Stało się tak za sprawą interesującego projektu i doboru wysokojakościowych materiałów, w tym specjalnego szkła, które wzmacnia działanie paneli fotowoltaicznych. To kolejny przykład na to jak szkło możne definiować charakter nowopowstających obiektów użyteczności publicznej.
Dworzec, jakiego dotąd nie było
Nowy dworzec PKS w Lublinie zaprojektowany przez Pracownię Tremend to ze wszech miar nowoczesny budynek, przy realizacji którego udało się spełnić wszelkie wymagania, stawiane w dzisiejszych czasach przed obiektami użyteczności publicznej. Projektanci nadali mu oryginalną formę, polegającą na zamknięciu jednego budynku w drugim – szklanym. Dach z kolei wspiera się na kielichowych słupach, które mogą przywodzić na myśl splątane korony drzew, choć inspiracją dla nich była lubelska wycinanka. Z kolei dach budynku oraz wiat na peronach zewnętrznych pokryty jest panelami fotowoltaicznymi z nowoczesnym szkłem. Ażurowe podpory i szkło stały się więc charakterystyczne dla nowego obiektu. Przeszklenia nadają mu lekkości, ale też pozwalają realizować założenia zrównoważonego budownictwa, zwłaszcza pod kątem niskoemisyjności i funkcjonalności.
Projektanci nie ograniczyli się jednak do zdefiniowania wnętrza dworca i urządzili na dachu użytkowy taras widokowy z miejscami do rekreacji, wypoczynku i alejkami spacerowymi. To przestrzeń, która powstała przede wszystkim z myślą o pasażerach oczekujących na autobus. Dla towarzyszących im dzieci zbudowano tam plac zabaw z parkiem linowym. Właściciele samochodów mogą korzystać z garażu podziemnego typu Park & Ride z miejscami do ładowania elektryków, natomiast na rowerzystów czekają stojaki na jednoślady.
Dodatkowo dworzec został przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wejścia do budynku oraz wind zostały wyłożone specjalnymi płytkami, kasy biletowe wyposażono w pętle indukcyjne dla osób niedosłyszących, a dwie z kas obniżono do wysokości 90 cm, by ułatwić korzystanie z nich osobom poruszającym się na wózku inwalidzkim. Nie brakuje też tabliczek informacyjnych w alfabecie Braille’a, a nawet tzw. komfortki, czyli toalety przystosowanej do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Wygląda więc na to, że projekt dworca uwzględnił wszelkie możliwe potrzeby osób, które będą użytkownikami obiektu.
Dworzec w liczbach
Nowy dworzec w Lublinie można zaprezentować w liczbach, które przynajmniej w kilku przypadkach są imponujące. Zbudowano go na dwuhektarowej działce w pobliżu dworca PKP, w kwartale między ulicami Gazową, Młyńską i Dworcową. Jego całkowita powierzchnia, wraz z tarasem i kondygnacją podziemną, wynosi 18 tys. mkw. Podziemny parking mieści 174 samochody, a rozbudowany plac postojowy aż 120 busów i autobusów. Na dachu znajdującym się na wysokości 12 metrów ustawiono 13 stolików z czterema krzesłami każdy oraz osiem hamaków. Na terenie obiektu zlokalizowano aż 43 perony odjazdowe, co pozwoli w realizacji planu, jakim jest odciążenie infrastruktury miejskiej od nadmiernego ruchu drogowego.
W obrębie lublińskiego dworca dokonano już nasadzeń 100 nowych drzew i przeszło 31 tys. krzewów, bylin i traw ozdobnych. Projektantom zależało na tym, by budynek był zintegrowany z naturą. Z jednej strony to ukłon w stronę ekologii, z drugiej chęć zapewnienia komfortu użytkownikom obiektu. Standardowe nasadzenia uzupełnia tzw. zielona ściana dworca, którą tworzy blisko 27 tys. roślin.
– Nowy dworzec PKS to obiekt, który miał być wyjątkowy w kilku różnych dziedzinach i moim zdaniem udało się osiągnąć ten cel. Wizję nowoczesnego obiektu trzeba było pogodzić z przepisami, nadać jej funkcjonalność i pozostać w zgodzie z zasadami zrównoważonego budownictwa. Ważnym elementem tej ostatniej kwestii jest ekologia i wpisująca się w nią niskoemisyjność. W jej ramach na nowym dworcu zainstalowaliśmy panele fotowoltaiczne o łącznej powierzchni ok 6,5 tys. mkw. Można więc powiedzieć, że nowe technologie w połączeniu z naturą wyznaczają w tym przypadku drogę do celu – mówi Piotr Selwa, Prezes Zarządu DAGLASS, Grupa FIBRAIN.
Dworzec zrównoważony
Nowy dworzec PKS w Lublinie to niewątpliwie przykład doskonałej architektury, która idzie w parze z ekologią, odnawialnymi źródłami energii oraz nowoczesną funkcjonalnością. Rozwiązania zastosowane w tym projekcie wskazują na holistyczne podejście do projektowania. Rośliny, które nasadzono w obrębie dworca to gatunki skuteczne w oczyszczaniu powietrza. Deszczówka zbierana z dachu będzie magazynowana i wykorzystywana w dworcowych toaletach i do nawadniania zieleni.
Na uwagę zasługują nowoczesne panele fotowoltaiczne, które zamontowano zarówno na dachu samego dworca, jak i na zadaszeniu zewnętrznych wiat autobusowych. Do ich budowy zastosowano szkło NSG TEC™ 250, dzięki któremu panele mają zdolność generowania stałej mocy, nie tylko przy podwyższonych temperaturach, ale także w pochmurne dni i przy niskim kącie padania promieni słonecznych. To szkło zoptymalizowane pod kątem zastosowania w różnych cienkowarstwowych systemach fotowoltaicznych, o różnych poziomach zamglenia i przewodności.
– Nowoczesne budownictwo musi stawiać bilans energetyczny budynku na szczycie listy priorytetów przy bieżących realizacjach. Z tego powodu budynek nowego dworca w Lublinie uwzględnił niskoemisyjne rozwiązania, m.in. panele fotowoltaiczne ze szkłem NSG TEC™ 250 o grubości 4mm. – tłumaczy Agnieszka Walska, Regionalny Kierownik Sprzedaży w Pilkington Polska.
Na tym jednak nie koniec niskoemisyjnych rozwiązań, bo ogrzewanie budynku oparte jest na nowatorskich gruntowych pompach ciepła. Te zaawansowane technologie mają na celu osiągnięcie pełnej niezależności energetycznej obiektu. Pobór energii będzie monitorowany przez system wykrywania ruchu pasażerów, również w zakresie oświetlenia. Czujniki automatycznie dostosują intensywność światła nie tylko do pory dnia, ale także do warunków atmosferycznych. Dodatkowo, w celu poprawy jakości powietrza, zdecydowano się na użycie chodników z kostki antysmogowej. Efektem połączenia każdego w tych rozwiązań jest ekologiczny obiekt, który wykorzystuje nowoczesne technologie dla poprawy jakości życia społeczności lokalnej, a wszystko to przy wsparciu finansowym Unii Europejskiej, które służy promocji niskoemisyjności i efektywności energetycznej.
Połączenie stosowanych technologii, designu i funkcjonalności nowego dworca zostało docenione zanim jeszcze został on oddany do użytkowania. Pierwsze wyróżnienie przyznano jeszcze w 2019 roku, kiedy projekt znalazł się na tzw. krótkiej liście nominowanych do nagrody World Building of The Year. Rok później, w 2020 roku, projekt otrzymał nagrodę Real Estate Impactor wręczaną przez redakcję dziennika „Rzeczpospolita” w kategorii Innowacyjne podejście do projektowania przestrzeni. Z kolei w 2022 roku udało się zdobyć wyróżnienie w konkursie PLGBC Green Building Awards w kategorii ”Najlepszy projekt ekologiczny”. Niewykluczone, że to dopiero początek listy, która w miarę upływu czasu znacznie się wydłuży.