Zmiany klimatyczne prowadzą do coraz częstszych ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak długotrwałe susze i intensywne opady, skutkujące błyskawicznymi powodziami. W obliczu zmieniającego się klimatu oraz rosnących wyzwań z tym związanych zarządzanie wodami opadowymi jest istotnym elementem ochrony życia i mienia. Ryzyko kolejnych powodzi błyskawicznych w Polsce jest wysokie, co wymusza na samorządach i przedsiębiorstwach podjęcie odpowiednich działań. Każda inwestycja w infrastrukturę przeciwdziałającą skutkom ekstremalnych zjawisk atmosferycznych jest niezwykle istotna.
Eksperci SAFEGE w poprzednich częściach artykułu przedstawili niezbędne działania w odpowiedzi na kryzys powodziowy z września 2024 roku. Obecnie skoncentrują się na rozwiązaniach z zakresu Zielonej Infrastruktury Deszczowej (GSI – Green Stormwater Infrastructure), które mogą wspierać zaawansowane systemy retencyjne. To zestaw technologii i metod łączących innowacyjne podejście do gospodarki wodnej z naturalnymi procesami – celem wzmocnienia osłony obszarów miejskich przed podtopieniami.
Zielona Infrastruktura Deszczowa wspomaga miasta
Wśród narzędzi Zielonej Infrastruktury Deszczowej znajdują się coraz popularniejsze w Polsce rozwiązania: ogrody deszczowe, zbiorniki do magazynowania wód opadowych czy inteligentne systemy opóźnionego odprowadzania nadmiaru wody.
W ostatnich dekadach w Polsce wzrosła zmienność opadów atmosferycznych, co oznacza częstsze występowanie zarówno susz, jak i gwałtownych ulew. W okresie 2001-2022 odnotowano wzrost liczby krótkotrwałych, intensywnych opadów, co szczególnie wpływa na miasta. Ich rosnące uszczelnienie powierzchni zwiększa ryzyko lokalnych podtopień. Równocześnie zmieniają się sumy rocznych opadów, co sprawia, że Polska doświadcza coraz bardziej ekstremalnych warunków pogodowych, którym musi oprzeć się współczesne budownictwo – takich jak wrześniowa powódź w 2024 roku.
Zielona Infrastruktura Deszczowa stanowi zestaw urbanistycznych i hydrotechnicznych rozwiązań do zarządzania wodami opadowymi w sposób zrównoważony. Poprzez retencję, filtrację i stopniowe odprowadzanie wody rozwiązania te naśladują naturalne procesy hydrologiczne, ograniczając ryzyko podtopień i poprawiając jakość wód powierzchniowych.
Kluczowe elementy Zielonej Infrastruktury Deszczowej
- Zielone dachy – dachy pokryte roślinnością, magazynujące wodę opadową i zmniejszające jej odpływ; poprawiają również estetykę miejską, wprowadzając więcej zieleni do przestrzeni.
- Niebieskie dachy – systemy retencyjne przechowujące wodę do kontrolowanego odprowadzenia lub odparowania.
- Ogrody deszczowe – przestrzenie zielone, które filtrują i wchłaniają wodę, zapobiegając jej szybkiemu odpływowi.
- Zielone ściany – pionowe ogrody poprawiające retencję wody i mikroklimat miasta.
- Permeabilne nawierzchnie – przepuszczalne chodniki, parkingi i ulice ograniczające spływ powierzchniowy.
- Zbiorniki retencyjne – instalacje magazynujące wodę deszczową do późniejszego wykorzystania lub kontrolowanego odprowadzenia.
- Studnie chłonne – struktury umożliwiające szybkie wsiąkanie wody do gruntu, odciążające kanalizację.
Zielone dachy a niebieskie dachy – różnice
Systemy wspomagające retencję mogą być montowane na większości budynków, o ile pozwala na to ich konstrukcja – zaznaczają Eksperci SAFEGE. Niezbędna jest ocena nośności budynku przez inżyniera.
- Zielony dach – pokryty roślinnością, składający się z warstw hydroizolacji, drenażu
i podłoża. Może być ekstensywny (lekki, z roślinnością odporną na suszę jak sukulenty i trawy) lub intensywny (cięższy, z bardziej złożoną roślinnością). Redukuje ilość i prędkość spływu wody. - Niebieski dach – system retencyjny bez roślinności, składający się z membran dachowych i systemów kontrolowanego odpływu.
Przykłady wdrożeń GSI w Polsce
- Gdańsk – system ok. 150 ogrodów deszczowych, w tym kaskadowe ogrody przy ul. 3 Maja, magazynujące wodę z wyżej położonych ulic.
- Poznań – bioretencyjne niecki, ogrody deszczowe na ul. Gdańskiej oraz systemy retencyjne
w różnych częściach miasta. - Warszawa – „zielone przystanki” magazynujące wodę deszczową oraz program odbetonowywania przestrzeni miejskiej.
- Miasta Polski wschodniej (Biłgoraj, Ciechanów, Krosno, Siedlce) – dofinansowane projekty obejmujące rozszczelnienie powierzchni betonowych i budowę ogrodów deszczowych.
Programy wspierające retencję w gospodarstwach domowych
Samorządy mogą wspomagać GSI poprzez:
- Warszawa – „Warszawa chwyta wodę” – dotacje na zbiorniki retencyjne
i skrzynki rozsączające. - Legnica – „Miasto Gąbka” – wsparcie dla właścicieli nieruchomości w zakresie magazynowania deszczówki.
- Bielsko-Biała – „Bielsko-Biała łapie deszcz” – dotacje na zbiorniki retencyjne do ponownego wykorzystania wody.
Podsumowanie
Szczelne powierzchnie miast ograniczają naturalną infiltrację wód opadowych, co w połączeniu
z efektami zmian klimatu skutkuje lokalnymi podtopieniami i przeciążeniem systemów kanalizacyjnych. Zielona Infrastruktura Deszczowa stanowi jedno ze skutecznych narzędzi do zarządzania wodami opadowymi i powierzchniowymi w sposób zrównoważony. Często zielone projekty poprawiają estetykę miejską, wprowadzając do niej naturalne walory. Zwiększa się nie tylko powierzchnia wchłaniająca
i magazynująca wodę (np. do odparowania lub ponownego użycia), ale również wspomagana jest naturalna filtracja powietrza.
Inwestowanie w rozwiązania GSI nie tylko zmniejsza ryzyko powodzi błyskawicznych, ale także poprawia jakość życia mieszkańców i przyczynia się do zwiększenia bioróżnorodności.
Przy odpowiedniej skali wdrażania Zielona Infrastruktura Deszczowa może stać się jednym
z ważniejszych elementów adaptacji miast do zmian klimatycznych.
Artykuł autorstwa SAFEGE S.A.S. Oddział w Polsce
SUEZ Consulting Polska (SAFEGE Polska) to specjaliści od rozwiązań inżynieryjnych.
Firma działa na rzecz sektora publicznego, firm komercyjnych i przemysłu. Jest liderem rynku inżynieryjnego
i konsultingowego, obecnym w Polsce od ponad 30 lat jako część międzynarodowej grupy SUEZ. Oferta
SAFEGE to kompleksowa obsługa każdej inwestycji – od due diligence, koncepcji i studiów wykonalności przez projektowanie, doradztwo techniczne, aż po funkcję Inżyniera Kontraktu i Inwestora Zastępczego. Firma doradza przy realizacji inwestycji dotyczących budownictwa przemysłowego, kubaturowego, drogowego, kolejowego, wodno-ściekowego oraz energetycznego, zapewniając:
- dokumentację przedprojektową
- konsulting środowiskowy
- wielobranżowe projektowanie
- pomoc w wyborze wykonawcy robót
- nadzór inwestorski / usługi inwestora zastępczego
- zarządzanie inwestycją
- EPCM
- doradztwo i pomoc techniczną w inżynierii budowlanej i środowiskowej.
Firma jest obecna w całej Polsce z ponad 20 biurami terenowymi, realizując obecnie ponad 200 inwestycji.
SUEZ Consulting Polska (SAFEGE Polska) – kompleksowo, profesjonalnie, lokalnie.